پیچ‌خوردگی مچ پا + علل، علائم، پیشگیری و درمان با فیزیوتراپی

پیچ‌خوردگی مچ پا یکی از شایع‌ترین آسیب‌های ارتوپدی است که در اثر کشیدگی یا پارگی رباط‌های اطراف مچ پا رخ می‌دهد. این آسیب می‌تواند در فعالیت‌های روزمره، ورزش یا حتی راه رفتن روی سطوح ناهموار اتفاق بیفتد. تشخیص به ‌موقع و درمان مناسب این آسیب برای جلوگیری از عوارض طولانی ‌مدت و بازگشت سریع‌تر به فعالیت‌های عادی اهمیت دارد. در این مطلب به بررسی علل، علائم، مراحل درمان و پیشگیری از پیچ‌خوردگی مچ پا خواهیم پرداخت تا به درک بهتری از این آسیب رایج دست یابید. تا پایان مطلب با ما همراه باشید.

 

آناتومی لیگامان و رباط‌های مچ پا

مچ پا یک ساختار پیچیده است که شامل استخوان‌ها، لیگامان‌ها و تاندون‌ها می‌شود. لیگامان‌ها و رباط‌ها نقشی کلیدی در پایداری و حرکت مچ پا دارند. در ادامه به آناتومی لیگامان‌ها و رباط‌های مچ پا اشاره می‌شود:

1. لیگامان‌های جانبی (Lateral Ligaments)

• لیگامان تالوفیبولر قدامی (Anterior Talofibular Ligament – ATFL): این لیگامان از استخوان فیبولا به تالوس متصل می‌شود و شایع‌ترین لیگامان آسیب‌دیده در پیچ‌خوردگی مچ پا است.
• لیگامان کالکانوفیبولر (Calcaneofibular Ligament – CFL): این لیگامان از فیبولا به استخوان کالکنیوس متصل است و به پایداری جانبی مچ کمک می‌کند.
• لیگامان تالوروباری (Posterior Talofibular Ligament – PTFL): این لیگامان کمتر تحت فشار است و به تثبیت مچ پا کمک می‌کند.

2. لیگامان‌های میانی (Medial Ligaments)

لیگامان دلتیوید (Deltoid Ligament): این لیگامان بزرگ و قوی که به چهار بخش تقسیم می‌شود، نقش مهمی در پایداری جانبی داخلی مچ پا دارد. این لیگامان از استخوان تیبیا به استخوان‌های تالو، کالکنیوس و ناویه متصل می‌شود.

3. لیگامان‌های عرضی (Transverse Ligaments)

لیگامان تارسال عرضی (Transverse Tarsal Ligament): به ارتباط بین استخوان‌های تارسال و پایداری مچ پا کمک می‌کند.

تاندون‌ها

تاندون‌های مچ پا نیز در حرکات آن مؤثراند و شامل موارد زیر می‌شوند:

• تاندون اکستنسور (Extensor Tendons): مسئول حرکات کشش مچ پا
• تاندون فلیکسور  (Flexor Tendons): مسئول حرکات خمشی مچ پا

اقدامات فوری بعد از پیچ‌خوردگی مچ پا

پیچ‌خوردگی مچ پا معمولاً به دلیل فعالیت‌های ورزشی، زمین‌های ناهموار یا حرکات ناگهانی و نادرست رخ می‌دهد. به‌عنوان مثال، دویدن روی سطوح ناهموار، پرش‌های ناگهانی و فرود نادرست می‌تواند منجر به آسیب به لیگامان‌ها شود. بعد از پیچ‌خوردگی مچ پا، اقدامات فوری می‌توانند به کاهش درد و تورم، تسریع در بهبودی و جلوگیری از آسیب بیشتر کمک کنند. به‌طورکلی، روش R.I.C.E  (استراحت، یخ، فشار، و بالا بردن) به‌عنوان اقدامات اولیه توصیه می‌شود. در ادامه توضیحات بیشتری را در مورد هر یک از این مراحل می‌خوانید:

1. استراحت (Rest) و اجتناب از فعالیت

سعی کنید بلافاصله پس از آسیب، وزن خود را به مچ پای آسیب‌دیده منتقل نکنید. از فعالیت‌های فیزیکی پرهیز نمایید تا از آسیب بیشتر جلوگیری شود.

2. یخ (Ice)

یخ را در یک پارچه یا کیسه پلاستیکی بگذارید و به مدت 15 تا 20 دقیقه روی مچ پا قرار دهید. این کار می‌تواند به کاهش تورم و درد کمک کند. این کار را هر 1-2 ساعت تکرار کنید، به ویژه در 48 ساعت اول.

3. فشار (Compression)

از باندکشی یا آتل‌های مخصوص برای فشرده‌سازی مچ پا استفاده کنید. این کار می‌تواند به کاهش ورم و تثبیت مچ کمک کند. اما مراقب باشید؛ فشار باید کافی باشد اما نباید باعث بی‌حسی یا سردی در پا شود.

4. بالا بردن (Elevation)

تا حد امکان پا را بالاتر از سطح قلب نگه دارید. این کار می‌تواند به کاهش ورم کمک کند.

5. مصرف داروهای مسکن

در صورت احساس درد می‌توانید از داروهای ضد درد مثل ایبوپروفن یا پاراستامول استفاده کنید، اما بهتر است قبل از مصرف هر دارویی با پزشک یا داروساز مشورت داشته باشید.

6. مشاوره با پزشک

اگر درد، ورم یا مشکلات دیگر ادامه پیدا کرد یا شدت آسیب زیاد بود، حتماً به پزشک مراجعه کنید. ممکن است نیاز به تصویربرداری مانند رادیوگرافی یا MRI باشد تا از عدم وجود شکستگی یا آسیب‌های دیگر اطمینان حاصل شود.

7. فیزیوتراپی

اگر آسیب جدی باشد، ممکن است برای تقویت مچ پا و بازگشت به فعالیت‌های معمول نیاز به فیزیوتراپی شود. با رعایت این اقدامات می‌توانید به بهبودی سریع‌تر و ایمن‌تر پس از پیچ‌خوردگی مچ پا کمک کنید.

 

گچ گرفتن یا نگرفتن بعد از پیچ‌خوردگی

گچ گرفتن یا نگرفتن بعد از پیچ‌خوردگی مچ پا به شدت آسیب و نوع آن بستگی دارد. به‌طورکلی، در پیچ‌خوردگی مچ پا، عموماً از گچ کردن استفاده نمی‌شود و بیشتر روی روش‌های غیرجراحی و درمانی تأکید خواهد شد. در اینجا برخی نکات را که می‌تواند به تصمیم‌گیری شما کمک کند، ارائه می‌دهیم:

1. شدت آسیب

خفیف تا متوسط: در پیچ‌خوردگی‌های خفیف تا متوسط (که معمولاً شامل کشیدگی لیگامان‌ها و آسیب جزئی است)، به‌طورکلی نیازی به گچ نیست. درمان معمولاً شامل استراحت، یخ، فشار و بالا نگه داشتن مچ (همان روش R.I.C.E) است.

شدید: اگر پیچ‌خوردگی شدید بوده و احتمال وجود شکستگی یا پارگی کامل لیگامان‌ها وجود داشته باشد، پزشک ممکن است گچ یا آتل را برای بی‌حرکت کردن پای آسیب‌دیده تجویز کند.

2. تشخیص پزشکی

معاینه: پس از پیچ‌خوردگی، پزشک معمولاً معاینه بالینی انجام می‌دهد و ممکن است به تصویربرداری نیاز باشد (رادیوگرافی MRI) تا وضعیت دقیق مچ پا و وجود آسیب‌های دیگر را تعیین کند.

بررسی نتایج: اگر آسیب لیگامانی باشد (مانند پارگی)، ممکن است نیاز به مداخلات بیشتری شود.

3. آسیب به استخوان

اگر شکستگی در استخوان‌های مچ پا تشخیص داده شود، گچ گرفتن معمولاً لازم است. در این صورت، پزشک تصمیم می‌گیرد که آیا نیاز به جراحی وجود دارد یا فقط با گچ می‌تواند وضعیت را مدیریت کند.

4. مدت زمان نگهداری گچ

در صورتی که گچ گرفتن نیاز باشد، معمولاً برای چند هفته (بسته به شدت آسیب) در گچ نگهداری می‌شود. در این مدت ممکن است نیاز به فیزیوتراپی نیز باشد.

5. نظارت بهبودی

مهم است پس از آسیب، به علائم بهبودی دقت کنید. اگر درد یا ورم ادامه یافت یا بدتر شد، حتما به پزشک مراجعه کنید.

در کل، انتخاب بین گچ گرفتن یا نگرفتن باید تحت نظر پزشک و با توجه به شدت و نوع آسیب انجام گیرد. در موارد خفیف، درمان غیرجراحی معمولاً موثر است.

راه‌های پیشگیری از پیچ‌خوردگی مچ پا

پیشگیری از پیچ‌خوردگی مچ پا به ویژه برای افرادی که ورزش یا فعالیت‌های روزمره و فعالیت‌هایی مثل دویدن یا پرش انجام می‌دهند، بسیار مهم است. در ادامه به برخی از راه‌های پیشگیری از پیچ خوردگی مچ پا اشاره می‌شود:

1. تقویت عضلات مچ پا

انجام تمرینات تقویتی برای عضلات مچ پا و عضلات اطراف آن می‌تواند به پایداری و استحکام مچ کمک کند. تمریناتی مانند بالا بردن پاشنه، تقویتی برای عضلات پایینی و تمرینات تعادلی مفید هستند.

2. استفاده از کفش‌های مناسب

کفش‌هایی با استاندارد مناسب و قابل قبول برای فعالیت‌های ورزشی خود انتخاب کنید. کفش‌های مناسب باید مقاوم بوده و مناسب برای هر نوع فعالیت باشند.

3. تقویت تعادل

تمریناتی برای تقویت تعادل مانند ایستادن روی یک پا یا استفاده از پروپ‌های تعادلی می‌تواند به جلوگیری از سقوط و آسیب‌دیدگی کمک کند.

4. اجتناب از سطوح ناهموار

در حین فعالیت‌های ورزشی و روزمره، به سطوح ناهموار دقت کرده و از قدم زدن در مکان‌های ناهموار خودداری کنید.

5. آشنایی با تکنیک‌های صحیح

یادگیری تکنیک‌های درست و صحیح در ورزش‌هایی مثل دویدن، بسکتبال و دیگر ورزش‌ها می‌تواند به کاهش خطر پیچ‌خوردگی کمک کند.

6. استفاده از محافظ‌ها

در صورت آسیب‌پذیری بیشتر، استفاده از محافظ‌های مچ پا (مثل آتل‌های مخصوص) می‌تواند به پشتیبانی و جلوگیری از آسیب کمک کند.

7. گرم کردن بدن

قبل از فعالیت‌های ورزشی، همواره بدن را به خوبی گرم کنید. حرکات کششی و نرمش‌های اولیه می‌تواند به کاهش خطر آسیب کمک کند.

8. توجه به خستگی

در صورت احساس خستگی، از ادامه ورزش یا فعالیت‌های پرخطر خودداری کنید. خستگی می‌تواند به کاهش تمرکز و افزایش خطر آسیب منجر شود.

9. آموزش تکنیک‌های ترمیمی

در ورزش‌های تیمی، آموزش تکنیک‌های ایمنی و شرایط بازی می‌تواند به پیشگیری کمک کند.

10. توجه به بیماری‌های زمینه‌ای

اگر بیماری‌های زمینه‌ای مانند آسیب‌های قبلی یا مشکلات تعادلی دارید، باید در انتخاب فعالیت‌های ورزشی دقت کنید و اگر ضرورت دارد با پزشک مشورت نمایید.

با اجرای این راهکارها می‌توانید خطر پیچ‌خوردگی مچ پا را کاهش دهید و از آسیب‌های احتمالی جلوگیری کنید.

 

خار پاشنه یکی از عارضه‌های شایع است که می‌تواند باعث درد و ناراحتی شدید در ناحیه پاشنه یا قوس پا شود. این عارضه در اثر ایجاد تشکیل استخوان اضافی در پای ورزشکاران، افرادی که به مدت طولانی روی پاهای خود ایستاده‌اند و همین‌طور افرادی که دچار اضافه ‌وزن هستند، رخ می‌دهد. درد ناشی از خار پاشنه معمولاً هنگام ایستادن یا راه رفتن تشدید می‌شود و می‌تواند کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. علت، تشخیص و درمان خار پاشنه با فیزیوتراپی + عواقب درمان نکردن به همراه روش های پیشگیری آن را در مقاله ای کاملا مفید تهیه نموده ایم که میتوانید به مطالعه آن بپردازید.

درمان فیزیوتراپی بعد از پیچ‌خوردگی مچ پا

درمان فیزیوتراپی بعد از پیچ‌خوردگی مچ پا می‌تواند به تسریع روند بهبودی، کاهش درد و ورم، تقویت عضلات و بهبود دامنه حرکتی کمک کند. این درمان معمولاً بعد از دوره اولیه (درمان‌های اولیه از جمله استراحت، یخ، فشار و بالا نگه داشتن) آغاز می‌شود. در ادامه به مراحل و تکنیک‌های معمول فیزیوتراپی بعد از پیچ‌خوردگی مچ پا اشاره می‌شود:

1. بررسی اولیه

معاینه فیزیکی: فیزیوتراپیست ابتدا با معاینه فیزیکی مچ پا، میزان آسیب و دامنه حرکتی، سطح درد را ارزیابی می‌کند.

بررسی آسیب: آسیب به دقت بررسی شده تا برنامه درمانی متناسب با وضعیت بیمار تهیه شود.

2. کاهش درد و ورم

استفاده از یخ: در مراحل اولیه می‌توان از یخ و تکنیک‌های سرد درمانی برای کاهش ورم و درد استفاده کرد.

تکنیک‌های دستی: ماساژ و تکنیک‌های دستی می‌تواند به کاهش تنش و درد کمک کند.

3. افزایش دامنه حرکتی

حرکات کششی: تمرینات کششی برای بهبود دامنه حرکتی مچ پا آغاز می‌شود. این تمرینات شامل حرکات نرم و ملایم برای بهبود انعطاف‌پذیری است.

حرکات غیرفعال: فیزیوتراپیست ممکن است حرکات غیرفعال (کمک به حرکت از طریق دست) را برای تقویت دامنه حرکتی انجام دهد.

4. تقویت عضلات

تمرینات تقویتی: پس از کاهش درد و بهبود دامنه حرکتی، تمرینات تقویتی به تدریج شروع می‌شود. این تمرینات به تقویت عضلات اطراف مچ پا و پایین کمک می‌کند.

استفاده از وزنه: به تدریج می‌توان از وزنه‌های سبک استفاده کرد تا قدرت بیشتری در مچ پا ایجاد شود.

5. بازگشت به فعالیت‌های روزمره

تمرینات تعادلی: تمریناتی برای بهبود تعادل و هماهنگی حرکتی انجام می‌شود. این تمرینات شامل ایستادن روی یک پا و تمرینات حرکتی است.

تکنیک‌های خاص: اگر فرد به ورزشی خاص (مثل فوتبال یا بسکتبال) می‌پردازد، تمرینات مخصوص به آن ورزش نیز در برنامه گنجانده خواهد شد و انجام می‌شود.

6. آموزش و پیشگیری

آموزش خودمراقبتی: فیزیوتراپیست می‌تواند تکنیک‌ها و نکاتی را برای پیشگیری از آسیب‌های مجدد به بیمار ارائه دهد.

نکات برای فعالیت: توصیه‌هایی در مورد نحوه بازگشت به فعالیت‌های ورزشی و روزمره به پزشک ارائه می‌شود.

مدت زمان درمان: مدت زمان درمان فیزیوتراپی معمولاً به شدت آسیب و روند بهبودی بستگی دارد. ممکن است نیاز به چند جلسه درمانی باشد و بیمار تحت نظارت فیزیوتراپیست قرار گیرد.

 

نکته مهم

در هر مرحله از فیزیوتراپی، بیمار باید به شدت درد توجه کند و در صورت احساس درد شدید یا عوارض غیرمعمول، فیزیوتراپیست را در جریان بگذارد. فیزیوتراپی بعد از پیچ‌خوردگی مچ پا می‌تواند به‌عنوان یک بخش کلیدی از فرآیند بهبودی و بازگشت به فعالیت‌های عادی تلقی شود.

 

نتیجه‌گیری

پیچ‌خوردگی مچ پا یک آسیب شایع است که با تشخیص به‌ موقع و درمان مناسب می‌توان از عوارض آن جلوگیری کرد. با رعایت نکات پیشگیرانه و تقویت عضلات مچ پا، می‌توان خطر بروز این آسیب را تا حدی از بین برد و به فعالیت‌های روزمره و ورزشی با اطمینان بیشتری ادامه داد. درک علل، علائم و مراحل درمان این آسیب می‌تواند به مدیریت بهتری منجر شود. همچنین، با رعایت نکات پیشگیری، افراد می‌توانند خطر پیچ‌خوردگی مچ پا را کاهش داده و به فعالیت‌های ورزشی و روزمره خود ادامه دهند.

فیزیولایف، یک مطب تخصصی فیزیوتراپی است که با بهره‌گیری از تکنیک‌های پیشرفته فیزیوتراپی و برنامه‌های ورزشی، به درمان و مدیریت انواع بیماری‌ها و دردهای عضلانی و اسکلتی می‌پردازد. هدف ما در فیزیولایف، کمک به بهبود کیفیت زندگی شما از طریق کاهش درد، افزایش توانایی حرکتی و بازیابی سلامت بدن است.